Ο δικηγόρος και επισκέπτης λέκτορας Νομικής, Χαράλαμπος Αρτέμης σε συνέντευξή του στη «ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ» με αφορμή την υποψηφιότητα του ως Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Λευκωσίας, παρουσιάζει τις βασικές θέσεις της ομάδας του και δηλώνει πως έχει τη δύναμη και τη γενναιότητα να υποστηρίξει σθεναρά τις αρχές του και να επιφέρει δραστικές λύσεις στα προβλήματα της δικαιοσύνης.
Δείτε τα μέλη της ομάδας στήριξης της υποψηφιότητας του κ. Αρτέμη
Διαβάστε αυτούσια τη συνέντευξη:
1. Τι ήταν αυτό που σας ώθησε να ασχοληθείτε με τη Νομική και με ποιο τομέα υποθέσεων ασχοληθήκατε περισσότερο; Αναφορά σε βιογραφικά στοιχεία.
Γεννήθηκα στη Λευκωσία. Οι οικογένειες των γονέων μου κατάγονται κυρίως από την Μόρφου (Ζώδεια). Σχολείο φοίτησα κυρίως στη Λεμεσό (Β’ Αστική και 5Ο Γυμνάσιο – τώρα Λανίτειο Β’). Έλαβα δίπλωμα Νομικής LL.B. (Honours) από το Πανεπιστήμιο του Leicester και LL.M. (δηλαδή Μάστερ) από το πανεπιστήμιο Bristol, και τα δύο στο Ηνωμένο Βασίλειο. Προέρχομαι από οικογένεια νομικών, και σαν αποτέλεσμα νοιώθω πως μεγάλωσα στα δικαστήρια αφού συχνά με έπαιρνε μαζί του ο πατέρας μου, ενώ πολλές φορές έφευγα από το Γυμνάσιο και Λύκειο στην Λεμεσό «σκαστός» για να παρακολουθήσω μεγάλες δίκες κακουργιοδικείου όπως για παράδειγμα την υπόθεση Κουφού όπου ο κατηγορούμενος κατηγορείτο πως μαχαίρωσε θανάσιμα την σύζυγο του. Παρά ταύτα από μικρός ήθελα να γίνω γιατρός (παρευρέθηκα χαρακτηριστικά σε «ζωντανή» εγχείρηση στα 12 μου!) δυστυχώς όμως, δεν ήμουν αρκετά καλός στα μαθήματα θετικών επιστημών που έπρεπε να έχω ως A-Level για να σπουδάσω Ιατρική, και επομένως «αναγκάστηκα» να πάω στην δεύτερη επιλογή μου που ήταν τα νομικά.
Κατέληξα στην δικαστηριακή, μάχιμη δικηγορία αφού από μικρός ο πατέρας μου συνήθιζε να μου λέει χαρακτηριστικά πως δεν είσαι δικηγόρος αν δεν πηγαίνεις δικαστήριο, κάτι που έχω πλέον συνειδητοποιήσει πως είναι παρωχημένη ιδέα. Σαν αποτέλεσμα τούτου, από την αρχή της καριέρας μου ως δικηγόρος το 1993 και για πολλά χρόνια ήμουν στην μάχιμη δικηγορία, αλλά εδώ και μερικά χρόνια ασχολούμαι όλο και περισσότερο με μη δικαστηριακές υποθέσεις, και μπορώ να πω πως έχω σήμερα μια καλή εικόνα και των δύο. Αξίζει να σημειώσω πως από πολύ νωρίς στο Πανεπιστήμιο συνειδητοποίησα πως θα κατέληγα να είμαι εκτός από δικηγόρος και καθηγητής, και επομένως δούλεψα αρκετά ως φοιτητής προς αυτή την κατεύθυνση. Μάλιστα άρχισα να διδάσκω λίγους μήνες πριν πάρω την άδεια άσκησης της δικηγορίας, και συνεχίζω μέχρι σήμερα. Εδώ και πολλά χρόνια είμαι Επισκέπτης Λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας.
2. Ποιοι λόγοι συνέβαλαν στο να διεκδικήσετε την Προεδρία του Δικηγορικού Συλλόγου Λευκωσίας;
Στην καριέρα μου υπήρξα τόσο Γραμματέας όσο και Αντιπρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Λευκωσίας, από το 2002 έως το 2006, ενώ διαχρονικά με ενδιαφέρει ο «συνδικαλισμός» στο επάγγελμα μας. Επίσης έχω περάσει από όλες τις «βαθμίδες» δικηγόρου, από υπάλληλος σε μικρό γραφείο, δικηγόρος στο δικό μου γραφείο, ιδρυτής δικηγορικής εταιρείας και συνέταιρος σε μεγάλο γραφείο. Αυτά τα στοιχεία κι’ αυτή η πορεία μου έχουν δώσει τεράστια εμπειρία αναφορικά με όλα σχεδόν τα προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίσει ένας δικηγόρος καθώς και σε όλα τα θέματα που τον αφορούν ενώ γνωρίζω και το πως λειτουργεί ο δικηγορικός «συνδικαλισμός». Πέραν τούτου έχω και την εμπειρία του Ακαδημαϊκού αλλά και του μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου της ΑΗΚ για πέντε χρόνια (από τον Ιανουάριο του 2014 μέχρι τον Ιανουάριο του 2019). Ενόψει της εν λόγω πολυσχιδούς εμπειρίας μου, ένοιωσα πως δεν μπορούσα να μείνω αμέτοχος ιδιαίτερα αυτή την περίοδο κατά την οποία το επάγγελμα μας αλλά και η δικαιοσύνη γενικότερα έχει τόσα προβλήματα που χρήζουν δραστικών και γενναίων λύσεων «χθες».
3. Ποια είναι η μέχρι στιγμής συλλογική σας δράση ως μέλος του Δικηγορικού Συλλόγου Λευκωσίας;
Όπως αναφέρω και πιο πάνω υπήρξα Γραμματέας και Αντιπρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Λευκωσίας από το 2002 έως το 2006. Εδώ αξίζει να αναφέρω ότι, όπως αρκετοί παλιοί συνάδελφοι ίσως να θυμούνται, είχα αναγκαστεί να παραιτηθώ από την πρώτη μου θητεία ως Γραμματέας μετά από πάροδο δύο περίπου χρόνων για λόγους αρχής. Όσοι συνάδελφοι με ξέρουν καλά, γνωρίζουν πως έχω και την δύναμη και την «γενναιότητα» και να υποστηρίξω σθεναρά αρχές, ακόμη και να συγκρουσθώ με άτομα ή φορείς όταν αυτό χρειάζεται και το έπραξα πολλές φορές στο παρελθόν. Ο λόγος της παραίτησης μου, όπως εξηγήθηκε σε όλα τα μέλη του Συλλόγου μας με επιστολή που τότε τους απέστειλα ήταν διότι είχα ανακαλύψει προς έκπληξη μου και κατά παράβαση σχετικής απόφασης που λάβαμε ως συμβούλιο, πως είχαν τύχει έγκρισης ανανέωσης της άδειας άσκησης επαγγέλματος συγκεκριμένα άτομα που δεν ασκούσαν την δικηγορία και/ή δεν πληρούσαν τις νομικές προδιαγραφές προς τούτο. Όπως αναφέρουμε και στις Προγραμματικές Δηλώσεις μας ως Συνδυασμός που κοινοποιήσαμε στα μέλη μας πρόσφατα, η προστασία του επαγγέλματος μας είναι για μας εκ των ων ουκ άνευ.
4. Απαριθμήστε τα βασικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι δικηγόροι και ποιες είναι οι εισηγήσεις σας ως προς την επίλυση τους;
Θεωρούμε όλη η ομάδα του Συνδυασμού μου πως υπάρχουν δύο κατηγορίες προβλημάτων. Η πρώτη κατηγορία αφορά προβλήματα του Συλλόγου μας και δεύτερη κατηγορία αφορά προβλήματα του επαγγέλματος μας και της δικαιοσύνης γενικότερα τα οποία ως ο μεγαλύτερος Σύλλογος στην Κύπρο σκοπεύουμε, σε περίπτωση που μας τιμήσουν οι συνάδελφοι με την ψήφο τους και εκλεγούμε, να πιέσουμε για την καλύτερη δυνατή επίλυση των μέσω του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου.
Τόσο τα εν λόγω προβλήματα όσο και οι ιδέες και εισηγήσεις μας για την επίλυση τους αναλύονται λεπτομερώς στις πολυσέλιδες Προγραμματικές Δηλώσεις μας που έχουμε κοινοποιήσει πρόσφατα στα μέλη του Συλλόγου μας. Περιληπτικά αναφέρω πως στην πρώτη κατηγορία έχουμε θέματα όπως το κτιριακό, του χώρου στάθμευσης στο Δικαστήριο, της κατάστασης των χώρων του Συλλόγου μας στο Δικαστήριο, τις σχέσεις μεταξύ των μελών μας με τους Δικαστές και το προσωπικό του Δικαστηρίου, την αναγκαιότητα δημιουργίας ιστοσελίδας του Συλλόγου μας, τις μεγάλες καθυστερήσεις αναφορικά με τους καταλόγους εξόδων και τις καθυστερήσεις σε διεκπεραίωση άλλων υπηρεσιών από το Ε.Δ. Λευκωσίας όπως π.χ. η δακτυλογράφηση διαταγμάτων κ.α. , ενώ στη δεύτερη έχουμε την διαφωνία μας σε γενικές γραμμές με τα τρία νομοσχέδια που προωθούνται για την μεταρρύθμιση του συστήματος δικαιοσύνης (χωρίς φυσικά να είμαστε εναντίον της μεταρρύθμισης), την επερχόμενη Ηλεκτρονική Δικαιοσύνη, την προστασία του δικηγορικού επαγγέλματος, την ανάγκη ριζικών αλλαγών στο σύστημα άσκησης και διδαχής ασκουμένων, την επιτακτική ανάγκη να έχουν φωνή οι νέοι και ασκούμενοι δικηγόροι για τα πολλά προβλήματα που αντιμετωπίζουν, το τεράστιο πρόβλημα με το Ταμείο Συντάξεως κ.α.
Για το θέμα του Ταμείου συντάξεως επιτρέψετε μου να προβώ σε κάποια σχόλια. Πρόκειται για σύνθετο θέμα που περιέχει μεταξύ άλλων και τεχνοκρατικά και κοινωνικά στοιχεία. Πρέπει να ληφθούν οι απαραίτητες αποφάσεις αναφορικά με αυτό όσο επώδυνες και αν είναι. Σε περίπτωση που δεν μπορεί να επιβιώσει θα πρέπει να σκεφθούμε ακόμη και το κατά πόσο και ο τερματισμός του θα ήταν η ενδεικνυόμενη λύση. Σίγουρα πάντως δεν μπορεί να συνεχιστεί η σημερινή κατάσταση όπου το ταμείο ουσιαστικά χρηματοδοτείται από τους δικηγόρους της μαχόμενης δικηγορίας. Ούτε μπορούμε να αδικήσουμε τους μεγαλύτερους σε ηλικία δικηγόρους. Θα μπορούσε για παράδειγμα να γίνει πρόνοια όπως όλες ανεξαίρετα οι δικηγορικές εργασίες να φέρουν την υποχρεωτική εισφορά δια δικηγορόσημων, αφού έτσι θα συνεισφέρουν όλοι οι δικηγόροι σε αυτό και όχι μόνο οι της μαχόμενης δικηγορίας. Επίσης, παρόλο που ο αριθμός νέων αγωγών έχει πέσει δραματικά, θεωρούμε πως πρέπει να αλλάξουν οι κλίμακες των αγωγών και συγκεκριμένα αντί μόνο του παρωχημένου «άνω των δύο εκατομμυρίων» να γίνουν περαιτέρω διαβαθμίσεις π.χ. «μεταξύ δύο και τριών εκατομμυρίων», «μεταξύ τριών εκατομμυρίων και πέντε εκατομμυρίων» και «άνω των πέντε εκατομμυρίων και σε αυτές να αυξηθεί δραστικά το ποσό των δικηγορόσημων που θα απαιτείται για την καταχώριση των. Εν πάση περιπτώσει είναι γελοίο να υπάρχουν πέντε κλίμακες εξόδων κάτω των 500 ευρώ και μόνο μια άνω των 2 εκατομμυρίων.
5. Με ποιους τρόπους ο Δικηγορικός Σύλλογος Λευκωσίας μπορεί να ενισχύσει τη «φωνή» του και να συμβάλει ουσιαστικά στο έργο της μεταρρύθμισης;
Ο Σύλλογος μας είναι όπως έχω πει πιο πάνω ο μεγαλύτερος στην Κύπρο. Αυτό και μόνο σημαίνει πως πρέπει να έχει σημαντικό λόγο και ρόλο στα της μεταρρύθμισης και ακριβώς γι’ αυτό αφιερώνουμε μεγάλο μέρος των Προγραμματικών Δηλώσεων μας σε θέματα που την αφορούν. Θεωρώ πως ο λόγος και ο ρόλος του Συλλόγου μας επομένως έχει μια ιδιαίτερη βαρύτητα τόσο από μόνος του όσο και στον ΠΔΣ.
6. Ποια είναι «η κακή εικόνα» που παρουσιάζουν οι δικηγόροι στην κοινωνία, σύμφωνα με την ανακοίνωση σας, που οφείλεται και τι μπορείτε να κάνετε ως Πρόεδρος του ΔΣΛ για να προστατεύσετε το δικηγορικό επάγγελμα;
Όπως το σύστημα της δικαιοσύνης εν γένει, έτσι και η εικόνα μας ως επάγγελμα, κακά τα ψέματα τα τελευταία χρόνια έχει πέσει πάρα πολύ χαμηλά στην υπόληψη του κοινού. Πρέπει πραγματικά να μας προβληματίσει γιατί φτάσαμε εδώ. Θεωρούμε πως για λόγους άγνοιας του συστήματος, των αρχών στις οποίες είναι βασισμένο και των σκοπών των εν λόγω αρχών, η αντίδραση και η εικόνα του κοινού είναι σε αρκετό βαθμό υπερβολικά κακή αλλά όχι αδικαιολόγητα. Σε αυτό συντείνουν και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τα οποία προσφέρουν βήμα στον καθένα για εύκολη κριτική η οποία πολλές φορές δεν είναι καλόπιστη, αλλά και ο σκανδαλοθηρικός τρόπος με τον οποίο μεταφέρονται νομικού και δικαστικού περιεχόμενου ειδήσεις από ορισμένα μέσα επικοινωνίας.
Παρόλο που τα δύο – εικόνα της δικαιοσύνης γενικότερα και δική μας εικόνα – είναι σε μεγάλο βαθμό συνυφασμένα και επομένως μόνο με την βελτίωση του πρώτου αναπόφευκτα θα βελτιωθεί η δεύτερη, υπάρχουν επί μέρους βήματα που μπορούν να ληφθούν για βελτίωση της από εμάς τους ίδιους. Προτείνουμε τη δημιουργία υποεπιτροπής για ενδελεχή μελέτη τρόπων βελτίωσης της εικόνας μας ως ΔΣΛ στο κοινό (για παράδειγμα μπορούμε να προάγουμε ένα καλύτερο κοινωνικό πρόσωπο με ενέργειες όπως την καθιέρωση κάθε Χριστούγεννα την παράδοση δώρων σε άρρωστα παιδιά στο Γενικό Νοσοκομείο από «Άγιο Βασίλη» έχοντας πρώτα ειδοποιήσει τα ΜΜΕ, ή να προβαίνουμε σε συγκεκριμένες δωρεές σε τακτά χρονικά διαστήματα – π.χ. τώρα που το Γενικό Νοσοκομείο έχει έλλειψη αναπηρικών καθισμάτων θα μπορούσαμε να πληρώσουμε για την αγορά αριθμού τους, στα οποία θα αναγράφεται ότι είναι δωρεά μας). Το σύστημα συνεχούς επιμόρφωσης μας μπορεί επίσης πιστεύουμε να περιλάβει και διαλέξεις σε θέματα δικηγορικής ηθικής.
7. Θεωρείτε πως οι Τοπικοί Δικηγορικοί Σύλλογοι θα πρέπει να αναπτύξουν πιο ισχυρούς δεσμούς συνεργασίας μεταξύ τους; Πως μπορεί να επιτευχθεί αυτό;
Δεν θεωρούμε πως υπάρχει ανάγκη και πεδίο ανάπτυξης πιο ισχυρών δεσμών συνεργασίας μεταξύ των τοπικών συλλόγων ενόψει της ύπαρξης του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου. Αντίθετα υπάρχει πιστεύουμε ανάγκη καλύτερης επικοινωνίας των μελών του Συλλόγου μας με την επιτροπή του Συλλόγου μας και προς τούτο υποσχόμαστε την αναζωογόνηση του κουτιού παραπόνων και εισηγήσεων που έχει προ πολλού ατονήσει. Περαιτέρω αν εκλεγούμε θα δημιουργήσουμε γραμμή επικοινωνίας με τα μέλη του ΔΣΛ (με τον καθορισμό συγκεκριμένων μελών του Συμβουλίου ως «συνδέσμους») ώστε το κάθε μέλος του Συλλόγου που έχει πρόβλημα ή παράπονο να μπορεί ευκολότερα να το προωθεί μέσω του Συλλόγου. Επίσης, στην ιστοσελίδα του συλλόγου θα υπάρχει ειδικό πεδίο / ηλεκτρονική διεύθυνση, για επικοινωνία των μελών μας με το Σύλλογο για υποβολή παραπόνων ή γνωστοποίηση προβλημάτων.
8. Πως μπορεί να αξιοποιηθεί η τεχνολογία στον τομέα της δικαιοσύνης για την καλύτερη λειτουργία των Δικηγορικών Συλλόγων;
Η Ηλεκτρονική Δικαιοσύνη έρχεται σύντομα. Ο φίλος και ανθυποψήφιος μου για την θέση του Προέδρου του Δικηγορικού Συλλόγου Λευκωσίας Λάρης Βραχίμης, ένας εξαίρετος και άρτια καταρτισμένος συνάδελφος με τον οποίο έχουμε στο παρελθόν συνεργασθεί σε θέματα του Συλλόγου μας και του δικηγορικού συνδικαλισμού γενικότερα και αλληλοστηρίξαμε πολλές φορές ο ένας τον άλλον, είναι ένας από τους συναδέλφους που δουλεύουν άοκνα προς αυτή την κατεύθυνση εδώ και χρόνια, και τελευταίως μάλιστα προβαίνει σε συχνές πολύ βοηθητικές παρεμβάσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στις οποίες πληροφορεί λεπτομερώς για την πορεία και εξέλιξη του θέματος. Αναμένουμε με ενδιαφέρον να δούμε τα αποτελέσματα. Δυστυχώς όμως, και δεν θέλω να αφήσω καμία σκιά για το έργο του Λάρη ή άλλων συναδέλφων για τούτο, αισθανόμαστε ότι, όπως συμβαίνει με όλα σχεδόν τα θέματα της επικείμενης μεταρρύθμισης της δικαιοσύνης, ο δικηγορικός κόσμος είναι στο σκοτάδι αναφορικά με το πως θα εφαρμόζεται πρακτικά η ΗΔ. Επί τούτου, σε περίπτωση που εκλεγώ θα εργασθώ για να πιεσθούν οι εμπλεκόμενες Αρχές όπως έγκαιρα και πριν την εφαρμογή της ΗΔ, να πραγματοποιήσουν ημερίδες και/ή διαλέξεις και/ή εργαστήρια (workshops) με σκοπό να εκπαιδευτούν οι δικηγόροι αλλά και οι δικηγορικοί υπάλληλοι στον τρόπο χρήσης του συστήματος. Θεωρώ πως με ένα καλό, εύχρηστο σύστημα θα αποσυμφορηθούν σημαντικά όλοι οι εμπλεκόμενοι. Πέραν τούτου, η πανδημία του Κορονοϊού μας έδειξε ότι μπορούν εύκολα να απλουστευθούν οι πρακτικές στα ΕΔ, με αποτέλεσμα την αποσυμφόρηση των και την επακόλουθη ευχέρεια τους να αφιερώνουν περισσότερο χρόνο στην εκδίκαση υποθέσεων. Δεν υπάρχει κανένας λόγος γιατί να μην συνεχίσει να γίνεται εκτενής προγραμματισμός υποθέσεων μέσω ηλεκτρονικών μηνυμάτων (email) όπως άρχισε να γίνεται λόγω της πανδημίας. Πρόσθετα θεωρώ πως δεν είναι αναγκαίο να ορίζονται τόσο συχνά οι αγωγές για μνεία/οδηγίες χωρίς να είναι χρειάζεται να γίνει κάτι ουσιαστικό κατά τη διάρκεια τους ή ακόμη κι’ αν συνεχίσουν να ορίζονται έτσι, αυτές μπορούν να γίνονται χωρίς να είναι αναγκαία η παρουσία των δικηγόρων στο δικαστήριο, δηλαδή με την χρήση ηλεκτρονικών μηνυμάτων ή άλλων μέσων. Επίσης δεν είναι αναγκαίο οι αγωγές να ορίζονται για ακρόαση κάθε 3/4 μήνες μέχρι να έρθει η σειρά τους για να ξεκινήσουν. Θα μπορούσαν είτε να ορίζονται σε μακρινές ημερομηνίες κατά τις οποίες να γνωρίζουν όλοι οι εμπλεκόμενοι πως σίγουρα θα ξεκινήσουν ή να ορίζονται σε μεγαλύτερα διαστήματα π.χ. κάθε 12 μήνες. Σε περίπτωση που αυτά καθιερωθούν, η ανάγκη ένας δικηγόρος να βρίσκεται σε πέραν του ενός δικαστηρίου καθημερινά θα περιοριστεί δραστικά και έτσι θα αποσυμφορηθούν και οι χώροι των δικαστηρίων με αποτέλεσμα να επιλυθούν κι άλλα προβλήματα, όπως αυτό της στάθμευσης.
